Reportazh / Njezet ore udhetim ne tokat e "dy popujve miq". Me njerez qe shkojne e vijne


Tirane-Athine, rruga qe zhben shqiptaret


nga Alfred Lela

Autobusi niset pak me shume se nje gjysme ore pas orarit qe lexohet ne bilete. Kjo nuk eshte se habit ndokend. Te gjithe jane mesuar tashme me mungesen e perhershme te korrektesise dhe ky ritual perseritet pafre ne te gjitha pikenisjet, ne krejt ngjarjet a dukurite shqiptare. Shoferi grek i autobusit leshon muzike. Ne nje prej frekuencave te radiove shqiptare me tepri, si per cudi degjohet nje kenge shqip. Grupi prishtinas "Minatori" ia merr motivit te njohur "udha e mbare te qofte!". Drejt Greqise. Pakkush prej udhetareve e ka per here te pare kete udhetim. Shumica jane emigrante me lejeqendrime te rregullta. Te tjere te semure, apo vizitore per pak dite. Ka dhe nga ata qe shkojne ne Athine per tu pajisur me viza amerikane ne ambasaden e atjeshme te SHBA-ve. Kjo, sepse zyra konsullore amerikane ne Tirane nuk funksionon, fale fabrikimit te rrezikut islamik qe kaloka edhe nga Shqiperia dhe qe nje poet e ka quajtur me ironi "callmat bosh te rrezikut islamik". Komente alashqiptare ndjekin njeri-tjetrin dhe nje prej udhetuesve, si per t'i meshuar paradoksit, u kujton te tjereve Athinen e perfshire nga flaket gjate protestave me rastin e vizites atje te presidentit Klinton.

Shteti qe flet greqisht

Dy police kapelezbardhur dhe me nje "simosmekeq pamje" hasen diku sapo kalon Tepelenen. Shoferi hap deren dhe ata njezeri pershendesin "Jasu". Dialogu vazhdon ne nje greqishte te rrjedhshme edhe per nja nje minute. Shoferi, i kenaqur me sa duket qe edhe shteti shqiptar me ne fund i flet greqisht, buzeqesh lyrshem dhe niset. Nuk kalon shume dhe nga radio degjohet nje ze burri qe flet energjikisht. Dikush qe flet greqisht thote se folesi eshte Kostas Simitis, qe shpalos pikat e fushtaes se tij zgjedhore ne lajmet e nje prej radiove greke qe degjohen edhe ne Jug te Shqiperise. Nje prej udhetareve, me zakonin e te qenit i bezdisur nga emisionet e lajmeve ne te gjitha gjuhet e bote, bertet. Asgje. Simitis me lejen e shtetit shqiptar vazhdon t'i thote Jugut gjera qe ne mos sot, nje dite do t'i marre vesh. Pjesa tjeter e shtetit qe flet greqisht jane tabelat anash rruges, qe tregojne emra fshtrash, fabrikash a objektesh te tjera. Te gjitha ne dy gjuhe. Te gjitha bardhe e blu si ngjyrat e flamurit grek.

Shqiperia, femijet kunder

Dy familje ne kater dhoma te ngushta. Tre femije qe sillen ne po kete hapesire me fjale te cunguara ne shqip. Dhe me perpjekjen gati deshperuese per te folur sa me shpesh dhe sa me gjate greqisht. Aida, qeni i pronarit grek, leh sa here hapet dera e perbashket. Per kete duhet ecur maje gishtave. S., shqiptarja qe greket e therrasin Maria, i tregon te gjitha keto pa pezm, pa kurrfare urrejtjeje. Gjithe cka humbur nga liria e saj per te eshte shume pak. me femijeri dhe rini kaluar ne nje fshat te larget, mes malesh te larte gati ne padurim, te qenit ne nje qytet te zhurmshem, larg puneve robtuese te bujqesise, eshte me shume se fat. Ajo e pranon se jeta e meparshme eshte per ta mallkuar. Gjerat qe mund te beje tani i perkasin botes vulgare te nje gruaje nen te zakonshmen. Ha, pi dhe shendoshet. Merakoset per greqishten e femijeve qe, sipas saj, eshte nje mundesi me shume per t'ua larguar gjerave shqiptare. Pavlini, femija i saj me i vogel, i shnderruar ne Pavlo, nuk kujton me asgje nga vendi i tij. e vetmet episode qe i kane treguar si simbole te atdheut jane rruget dhe lagjet e pista si dhe "njerezit e keqij" qe rrembejne femije per t'i shitur. "Ketu nuk ka ashtu", kembengul 6-vjecari ndaj cdokujt qe i permend Shqiperine. I ati, ne vend te nje emri katolik shqiptar ka pranuar ate ortodoks grek, Jorgos ruan gati te njejtin qendrim me femijen. Me arsim tetevjecar, rritur ne nje prej fshatrave te thella te veriut, thote se ne asnje menyre nuk pranon te kthehet mbrapsht. Iu bene 7 vjet ne kryeqytetin grek, kohe gjate se ciles ka bere punen e argatit. Tani leviz me qete pasi eshte pajisur me lejeqendrim te rregullt. Ka bere vend ne shtepine e tij edhe per kunaten bashke me te shoqin, dhe per vellane.

Valbona, Dea qe kthehet

Dita e kthimit. Nje koke e bukur gruaje, nga ato qe para nisjeve per rruge te gjate u sherbejne udhetareve si busulla per te mos e humburveten ne merzi, shfaqet. Valbona coba, missi shqiptar me jeten mes Athines e Tiranes, me ndihmen e se emes terheq pas vetes valixhe te shumta. Prania e saj e ben me te dritshem ate kend te kryeqytetit grek. Coba, qe do te udhetoje per ne Tirane, rregullon bagazhet me ndihmen e nje grushti burrash, te gatshem per t'i dhene nje dore mbare puneve te saj. Vonesa, ashtu si dhe ne Tirane, eshte e gjate dhe e padurueshme. Nje prej perfaqesuesve greke te "Albanian Interlines", nje burre i rrepte, ne fytyren e te cilit lexohet deshira per t'i rrjepur shqiptaret, llogarit shumat e dhrahmive qe cdo "alvanos" duhet te paguaje per bagazhet. (Lexo: per bagazhet duhet te paguash ekstra). Shoferet shqiptare marrin edhe ata dicka per vete ne kembim te ndonje cante qe i gjejne vend diku ne autobus. Nisja, qe ftillon te gjitha gjestet bajate te pritjes se deriatehershme, behet pertej ores dhjete. Me shume se nje ore larg orarit te biletes. Athina, zhytur ne posterat e fushates zgjedhore, ruan ende shenjat e demonstrimeve antiNATO dhe antiAmerike. Parulla te shumta shkruar me sprej ne vende te dukshme, shkronjat cirilike(!!??!!)*, feja ortodokse, njesimi i saj me shtetin. Te gjitha keto mjaftojne per ta kuptuar Valbonen, si "Dea qe kthehet ne Epirin e saj".

*cirilike - ne Athine?. E kam kujtuar veten ne Shkup, ndoshta. Injoranca ose dashakeqesia me kane "ndihmuar' ti ngaterroj keto te dyja?

Botuar ne gazeten "Shekulli", Prill 2000 (pa shenimin e mesiperm)